Hãy xác định vị trí phân bổ đất đài nguyên trên bản đồ. Từ vị trí đó, phân tích điều kiện hình thánh đất đài nguyên

Câu hỏi: Dựa vào hình 16.1 SGK, hãy xác định vị trí phân bổ đất đài nguyên trên bản đồ. Từ vị trí đó, phân tích điều kiện hình thánh đất đài nguyên.

Trả lời

- Vị trí phân bố đất đài nguyên trên bản đồ: phân bố ở vùng cực (60 - 80°).

- Điều kiện hình thành: khí hậu lạnh giá quanh năm, băng đóng gần như vĩnh viễn trên bề mặt đất. Nhiệt độ rất thấp, lượng mưa rất ít, khoảng 200 - 300 mm/năm. Thực vật không phát triển nhiều, chỉ có rêu và địa y, làm cho sự tích mùn kém, tầng đất mỏng.

Một số nhóm đất chính

- Các nhóm đất chính ở vùng nhiệt đới:

+ Đất fe-ra-lit đỏ và đất fe-ra-lit đỏ vàng;

+ Phân bố: Nam Mỹ, Trung Phi, Đông Nam Á, Nam Á và Đông Bắc Ô-xtrây-li-a.

- Các nhóm đất chính ở vùng ôn đới:

+ Đất pôt-dôn và đất pôt-dôn cỏ.

+ Phân bố: Bắc Á, Bắc Âu và Bắc Mỹ (giới hạn từ vĩ tuyến 45^oB đến vĩ tuyến 60 - 65^oB thuộc vùng ôn đới lạnh).

Các nhân tố hình thành đất

Đá mẹ

- Khái niệm: Là các sản phẩm được phá hủy từ đá gốc (nham thạch).

- Vai trò: Cung cấp chất vô cơ cho đất, quyết định thành phần cơ giới, khoáng vật, ảnh hưởng trực tiếp tính chất lí, hóa của đất.

Khí hậu

- Ảnh hưởng trực tiếp:

+ Ảnh hưởng đến sự hình thành đất thông qua nhiệt - ẩm.

+ Nhiệt, ẩm ảnh hưởng đến sự hòa tan, rửa trôi, tích tụ vật chất.

- Ảnh hưởng gián tiếp qua tác động: khí hậu → sinh vật → đất.

Sinh vật

- Thực vật: Cung cấp vật chất hữu cơ, rễ phá hủy đá.

- Vi sinh vật: Phân giải xác súc vật tạo mùn.

- Động vật: sống trong đất là biến đổi tính chất đất (giun, kiến mối).

Địa hình

- Địa hình dốc: đất bị xói mòn, tầng phong hóa mỏng.

- Địa hình bằng phẳng: bồi tụ là chủ yếu, tầng phong hóa dày

- Địa hình: Ảnh hưởng đến khí hậu vành đai đất khác nhau theo độ cao.

Thời gian

- Khái niệm: Tuổi đất chính là thời gian hình thành đất.

- Vai trò: Tuổi của đất là nhân tố biểu thị thời gian tác động của các yếu tố hình thành đất dài hay ngắn, còn thể hiện cường độ của các quá trình tác động đó.

- Các vùng tuổi đất:

+ Vùng nhiệt đới, cận nhiệt: đất nhiều tuổi.

+ Vùng ôn đới, cực: đất ít tuổi.

Con người

- Hoạt động tích cực: nâng độ phì cho đất, chống xói mòn.

- Hoạt động tiêu cực: đốt rừng làm nương rẫy, xói mòn đất