Hãy trình bày tình hình xã hội thời Trần và rút ra nhận xét?

Câu hỏi: Hãy trình bày tình hình xã hội thời Trần và rút ra nhận xét?

Lời giải:

Tình hình xã hội thời Trần:

- Tầng lớp vương hầu, quý tộc Trần có địa vị đặc biệt trong xã hội, sở hữu nhiều ruộng đất và nô tì. Tiếp đến là bộ phận quan lại và địa chủ, trong đó số lượng địa chủ ngày càng tăng, gắn liền với sự phát triển của ruộng đất tư nhân.

- Lực lượng sản xuất chủ đạo và đông đảo nhất trong xã hội là nông dân, thợ thủ công, thương nhân.

- Một bộ phận nông dân bị mất ruộng đất trở thành tá điền, phụ thuộc vào địa chủ.

- Tầng lớp thấp nhất trong xã hội là nô tì, phục vụ trong các gia đình quý tộc, quan lại, địa chủ, một bộ phận là nô tỉ của nhà nước.

=> Nhận xét: Từ cuối thời Trần, mâu thuẫn giữa nông dân nghèo, tá điền, nô tì với địa chủ, quý tộc ngày càng tăng, dẫn đến các cuộc khởi nghĩa nổ ra ở nhiều nơi.

* Tìm hiểu đôi nét về thời Trần

Nhà Trần 175 năm (1225 - 1400), quốc hiệu Đại Việt, kinh đô Thăng Long. Nhà Trần là triều đại quân chủ chuyên chế trong lịch sử Việt Nam, bắt đầu khi Trần Cảnh lên ngôi vào năm 1225, sau khi được Lý Chiêu Hoàng truyền ngôi. Trong giai đoạn nắm giữ quyền lực, nhà Trần vẫn đóng đô ở Thăng Long - kinh đô triều cũ, tiếp tục mở rộng và phát triển sự hưng thịnh có từ đời nhà Lý. 

Dưới triều Trần, lực lượng quân đội đặc biệt được chú trọng phát triển đủ sức đánh dẹp các cuộc nội loạn và đương đầu với quân đội các nước xung quanh. Chính sách chia thực ấp cho các thân tộc trong họ, mỗi thế lực trong dòng tộc đều có quân đội tinh nhuệ là nền tản lớn khiến quân đội nhà Trần tiêu diệt được cuộc xâm phạm của quân đội Nhà Nguyên, Đế quốc Mông Cổ qua 3 lần vào năm 1258, 1285 và 1287. Thời gian này xuất hiện một danh tướng kiệt xuất là Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn; người có vai trò quan trọng trong chiến thắng vào năm 1285 và 1287.

* Tình hình xã hội dưới thời Trần

Vua –Thái thượng hoàng

- Nhà nước Trần với bộ máy trung ương hoàn chỉnh (phỏng theo nhà Tống) là một tổ chức nhà nước trung ương tập quyền theo chế độ quân chủ. 

- Vào thời Trần chế độ quân chủ này có điểm đặc biệt, khác với các thời trước, quyền lực tuyệt đối thuộc về một cặp Vua 

- Thái thượng hoàng. - Chế độ Thái thượng hoàng là đặc trưng cho chế độ phong kiến nhà Trần. *

Quý tộc - Quan liêu

- Quý tộc nắm giữ những chức vụ cao trong triều đình, có ruộng phong, có trang ấp, có phủ đệ và gia nô. 

- Quan liêu đóng vai trò thừa hành bộ máy nhà nước. Quan liêu là những nho sĩ, không được phong đất đai, thái ấp và không có gia nô,… Là thành phần điều khiển bộ máy hành chính từ trung ương đến địa phương. 

- Con cháu của các hoàng tộc có chức vụ có quyền “thế tập”. 

- Ngoài ra còn có một nét đặc trưng ở chế độ phong kiến thời Trần: chế độ hôn nhân đồng tộc. 

Bình dân

- Có số lượng đông đảo và đa dạng nhất, gồm nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nho sĩ, tăng nhân… 

Gia nô – Nô tỳ

- Gồm 2 loại, một là làm việc trong các trang ấp của các quý tộc gọi là “gia nô” hay “tư nô”, một loại làm việc trong các cơ sở đồn điền của nhà nước