Giải Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 3: Sự hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết

Giải Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 3: Sự hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết ngắn gọn, hay nhất bám sát nội dung Sách giáo khoa Lịch sử 11 theo chương trình Sách mới. Bài soạn bao gồm 6 câu hỏi được trả lời chính xác, giúp học sinh hiểu kĩ hơn về bài học

Mở đầu trang 19 Lịch Sử 11: v. Vì sao Cách mạng tháng Mười Nga được đánh giá cao như vậy? Hãy chia sẻ những hiểu biết về quá trình hình thành và ý nghĩa của sự ra đời của Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Lời giải:

Ngày 14/7/1789 - Ngày phá ngục Ba-xti, mở đầu Cách mạng tư sản Pháp, sau này được chọn là ngày Quốc khánh của nước Pháp. Cách mạng tháng Mười Nga được đánh giá cao vì: thắng lợi của cuộc cách mạng này không chỉ có ý nghĩa to lớn đối với nước Nga, mà còn có những tác động sâu sắc tới tình hình thế giới.

- Quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết:

+ Sau thành công của Cách mạng tháng Mười Nga, nước Nga Xô viết được thành lập.

+ Trong những năm 1918 - 1920, nước Nga Xô viết và các nước cộng hòa Xô viết đã liên minh với nhau để chiến đấu chống thù trong, giặc ngoài.

+ Tháng 12/1922, tại Mátxcơva, Đại hội lần thứ nhất các Xô viết toàn Liên bang đã thông qua bản Tuyên ngôn thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết (gọi tắt là Liên Xô).

+ Tháng 1/1924, bản Hiến pháp đầu tiên của Liên Xô được thông qua, hoàn thành quá trình thành lập Nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.

- Ý nghĩa của sự ra đời của Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết:

+ Quá trình thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết phù hợp với lợi ích chung của các dân tộc trên đất nước Xô viết. Sức mạnh của tình đoàn kết và sự hợp tác, giúp đỡ giữa các dân tộc tạo điều kiện cho sự phát triển nhanh chóng về kinh tế, xã hội của tất cả các nước Cộng hoà, đồng thời tăng cường vị thế của Liên Xô trên trường quốc tế.

+ Liên Xô trở thành biểu tượng và là chỗ dựa về tinh thần, vật chất to lớn cho phong trào cách mạng thế giới. Những thành tựu của Liên Xô đã cổ vũ, lôi cuốn mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc ở những nước thuộc địa ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ Latinh, đồng thời tạo tiền đề cho sự ra đời của hệ thống xã hội chủ nghĩa.

Câu hỏi trang 20 Lịch Sử 11: Trình bày quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Lời giải:

Sau thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga, nhiệm vụ hàng đầu của Chính quyền Xô viết là đập tan bộ máy nhà nước cũ, xây dựng nhà nước mới của những người lao động.

- Ngày 7/11/1917 (theo lịch mới): Đại hội Xô viết toàn Nga khai mạc tại điện Xmô-nưi, tuyên bố thành lập Chính quyền Xô viết do Lênin đứng đầu. 

- Ngày 30/12/1922, tại Mát-xcơ-va, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Lê-nin, Đại hội lần thứ nhất các Xô viết toàn Liên bang đã thông qua bản Tuyên ngôn thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết (gọi tắt là Liên Xô) và bản Hiệp ước Liên bang.

+ Khi mới thành lập, Liên Xô gồm 4 nước Cộng hoà Xô viết là Nga, U-crai-na, Bê-lô-rút-xi-a và Ngoại Cáp-ca-dơ. Đến năm 1940, Liên Xô gồm 15 nước cộng hoà.

- Tháng 1/1924: Hiến pháp đầu tiên của Liên Xô được thông qua, hoàn thành quá trình thành lập Nhà nước Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.

- Ngày 21/1/1924: Lê-nin qua đời, Xta-lin lên thay, tiếp tục lãnh đạo công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước Liên Xô.

Câu hỏi trang 21 Lịch Sử 11: Phân tích ý nghĩa việc thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Lời giải:

* Ý nghĩa trong nước

- Quá trình thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết phù hợp với lợi ích chung của các dân tộc trên đất nước Xô viết.

- Sức mạnh của tình đoàn kết và sự hợp tác, giúp đỡ giữa các dân tộc tạo điểu kiện cho sự phát triển nhanh chóng về kinh tế, xã hội của tất cả các nước Cộng hoà

- Tăng cường vị thế của Liên Xô trên trường quốc tế.

- Việc thành lập Liên Xô dưới sự chỉ đạo của V. Lê-nin đã mở ra con đường giải quyết đúng đắn vấn đề dân tộc trên đất nước Xô viết trên cơ sở bình đẳng và sự giúp đỡ lẫn nhau.

* Ý nghĩa quốc tế

- Liên Xô trở thành biểu tượng và là chỗ dựa về tinh thần, vật chất to lớn cho phong trào cách mạng thế giới

- Cổ vũ, lôi cuốn mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc ở những nước thuộc địa ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ La-tinh;

- Tạo tiền để cho sự ra đời của hệ thống xã hội chủ nghĩa.

Luyện tập 1 trang 21 Lịch Sử 11: Lập bảng tóm tắt quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Lời giải:

Luyện tập 2 trang 21 Lịch Sử 11: Vì sao nói: Liên Xô trở thành chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới?

Lời giải:

Liên Xô trở thành chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới, vì:

+ Trong nhiều thập niên (đặc biệt từ những năm 50 đến nửa đầu những năm 70 của thế kỉ XX), Liên Xô đã trở thành một cường quốc về chính trị - quân sự và kinh tế, chiếm lĩnh được nhiều đỉnh cao của khoa học - kĩ thuật thế giới… Sự lớn mạnh này đã giúp Liên Xô đạt được thế cân bằng với Mĩ; đồng thời, góp phần tăng cường sức mạnh cho hệ thống xã hội chủ nghĩa trong cuộc đối trọng với hệ thống tư bản chủ nghĩa.

+ Liên Xô tham gia sáng lập Liên hợp quốc và là một trong 5 nước ủy viên thường trực của Hội đồng Bảo an, đóng góp nhiều sáng kiến trong việc duy trì hòa bình, an ninh thế giới.

+ Về đối ngoại, Liên Xô thi hành chính sách bảo vệ hòa bình thế giới; ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc và giúp đỡ các nước xã hội chủ nghĩa.

(*) Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân; bài làm trên mang tính tham khảo.

Vận dụng trang 21 Lịch Sử 11: Theo kết quả cuộc khảo sát (năm 2021) của Trung tâm Nghiên cứu dư luận xã hội toàn Nga, khi đặt câu hỏi có muốn khôi phục lại Liên Xô hay không, khoảng 67% người được hỏi có mong muốn duy trì Liên Xô. Theo em, vì sao cho đến nay có nhiều người dân Nga vẫn tôn trọng và mong muốn gìn giữ những giá trị của Liên Bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết?

Lời giải:

Theo em, cho đến nay có nhiều người dân Nga vẫn tôn trọng và mong muốn gìn giữ những giá trị của Liên bang cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết vì đây là một thời kì huy hoàng của nước Nga

- Những thành tựu Liên Xô đạt được trong công cuộc xây dựng CNXH 

+ Từ 1 nước nông nghiệp lạc hậu, Liên Xô đã vươn lên trở thành 1 cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa.

+ Về quốc phòng Liên Xô đạt được thế cân bằng chiến lược về quân sự và sức mạnh hạt nhân (so với Mĩ và các nước phương Tây).

+ Xã hội: các giai cấp bóc lột bị xóa bỏ, chỉ còn lại 2 giai cấp lao động là công nhân, nông dân và đội ngũ trí thức XHCN.

=> Tạo nên những biến đổi nhiều mặt, có lợi cho nhân dân, xây dựng lại lực lượng vũ trang hùng mạnh để bảo vệ tổ quốc, giúp đỡ phong trào cách mạng thế giới.

- Vai trò và uy tín của Liên Xô trên trường quốc tế luôn cao.

- Liên Xô trở thành thành trì của hòa bình thế giới và chỗ dựa vững chắc nhất, tin cậy nhất của phong trào cách mạng thế giới.