Câu nói Lịch sử là quá trình tương tác không ngừng giữa nhà sử học và sự thật lịch sử

Lịch sử là gì?

Giải thích một cách đơn giản, lịch sử là những gì thuộc về quá khứ và gắn liền với xã hội loài người. Với ý này, lịch sử là một nội hàm lớn, bao trùm tất cả mọi lĩnh vực trong xã hội, đa diện, do đó khó định nghĩa chính xác và đầy đủ.

Định nghĩa ngắn gọn của Ts.Sue Peabody:  “lịch sử là một câu chuyện chúng ta nói chúng ta là ai.” Theo nhà văn Victo Huygo: Lịch sử là gì? Đó là tiếng vọng của quá khứ và tương lai và là ánh phản chiếu của tương lai trên quá khứ. Quan điểm triết học của Karl Marx cho rằng : Lịch sử là các tồn tại xã hội từ trước đến nay là lịch sử đấu tranh giai cấp..

Nhà các học La Mã Ciceron đưa ra quan điểm “historia magistra vitae” (lịch sử chính yếu của cuộc sống” với yêu cầu đạt tới “lux veritatis” ( ánh sáng của sự thật). Gs Hà Văn Tấn có viết “ lịch sử là khách quan. Sự kiện lịch sử là những sự thật được tồn tại độc lập ngoài ý thức chúng ta. Nhưng sự nhận thức lịch sử lại là chủ quan. Và người ta chép sử vì những mục đích khác nhau”.

“Lịch sử” trong các ngôn ngữ hiện đại Châu Âu có nghĩa là hàm hồ. Nó có thể dùng để chỉ các biến cố của bản thân quá khữ hay chỉ hoạt động nghiên cứu và viết về quá khứ, hay chỉ một văn bản nghiên cứu nào đó hoàn tất về quá khứ.

Tất cả các nhà sử học chuyên nghiệp đều đồng ý rằng “lịch sử: có ý nghĩa là nghiên cứu học thuật về bản tính sự kiện của quá khứ con người. Những cuộc tranh luận về “bản tính” của lịch sử trở nên quyết liệt và mạnh mẽ hơn trong thế kỉ 20 với sự xác nhận lịch sử là “nghệ thuật” hay là “khoa học”. Ngay từ đầu thế kỷ, nhà sử học Anh G. M. Trevelyan công kích mô hình khoa học bằng cách cho rằng “theo bản chất bất biến của nó, lịch sử là một ‘câu chuyện’” – ý ông muốn nói là “nghệ thuật của lịch sử vẫn luôn là nghệ thuật của tự sự”.Mặt khác, một số nhà sử học cương quyết khẳng định rằng lịch sử là một môn khoa học xã hội. Cách thông thường nhất để tránh trách nhiệm trong cuộc tranh luận này là cho rằng lịch sử là sự kết hợp độc đáo giữa nghệ thuật và khoa học và nói rằng nó giữ vị thế tự trị trong các ngành khoa học nhân văn.

Lịch sử là quá trình tương tác không ngừng giữa nhà sử học và sự thật lịch sử

Câu nói Lịch sử là quá trình tương tác không ngừng giữa nhà sử học và sự thật lịch sử, là cuộc đối thoại không bao giờ dứt hiện tại và quá khứ nghĩa là Nhà sử học đứng trên bến bờ của hiện tại để nghiên cứu về quá khứ đã qua, và quá khứ đó là một dòng trôi không bao giờ lặp lại. Do đó, giữa kết quả nghiên cứu sử học, tôi gọi là “lịch sử được nhận thức” và đối tượng của sử học - tức “lịch sử khách quan” bao giờ cũng có một khoảng cách. Các nhà sử học từ đời này sang đời khác chỉ có thể rút ngắn được khoảng cách đó chứ không bao giờ có thể xóa bỏ.

Điều này là nguyên lý trong nhận thức luận nói chung và là một thực tế rất quan trọng mà mọi nhà sử học phải hiểu rõ để không bao giờ chủ quan, coi nghiên cứu xong, công bố, thế là đã kết thúc rồi. Kết thúc vấn đề này sẽ lại có những vấn đề mới đặt ra yêu cầu trình độ giải quyết cao hơn. Trong cuộc sống cũng không có gì là tuyệt đối cả, đó là một tất yếu. Nhận thức sử học lại càng không, nó chỉ có tính tương đối.

Đặc điểm của lịch sử

– Thứ nhất: Lịch sử là các sự kiện diễn ra trong quá khứ

Đó là những sự kiện diễn ra trong quá khứ cho đến thời điểm hiện tại, không thể thay đổi trong không gian và thời gian nhất định. Các sự kiện này được ghi chép một cách tuyệt đối, chính xác và khách quan.

– Thứ hai: Lịch sử ghi lại những sự việc diễn ra trong quá khứ

Để nắm bắt, lưu giữ được các sự kiện trong quá khứ, con người cần diễn đạt các sự kiện trên cơ sở từ ngữ đồng thời giải thích ý nghĩa của sự kiện. Các sự kiện được ghi chép một cách tương đối và mang yếu tố chủ quan của người ghi chép thông qua các câu chuyện kể.

– Thứ ba: Lịch sử được xây dựng chính xác và khách quan dựa vào các câu chuyện kể.

Thông thường, các nhà sử học ghi lại các sự kiện trong quá khứ bằng văn bản hoặc bằng cách truyền miệng và trả lời các câu hỏi lịch sử thông qua nghiên cứu các tài liệu bằng văn bản và nội dung truyền miệng. Các nhà sử học sử dụng các nguồn vô cùng đa dạng như tượng đài, chữ khắc, hình ảnh,…

Phương pháp lịch sử

Phương pháp lịch sử bao gồm các kỹ thuật và hướng dẫn mà theo đó các nhà sử học sử dụng các nguồn chính và bằng chứng khác để nghiên cứu và sau đó viết lịch sử.

Herodotus thành Halicarnassus (484 TCN - khoảng 425 TCN) [22] thường được ca ngợi là "cha đẻ của lịch sử". Tuy nhiên, Thucydides - một tác giả khác cùng thời với ông (khoảng 460 TCN - khoảng 400 TCN) được ghi nhận là người đầu tiên tiếp cận lịch sử với một phương pháp lịch sử được phát triển tốt trong tác phẩm Lịch sử Chiến tranh Peloponnesia. Thucydides, không giống như Herodotus, coi lịch sử là sản phẩm của sự lựa chọn và hành động của con người, và xem xét nhân quả, thay vì kết quả của sự can thiệp của thần thánh (mặc dù Herodotus không hoàn toàn đi theo ý tưởng này). Trong phương pháp lịch sử của mình, Thucydides nhấn mạnh đến niên đại, một quan điểm trung lập trên danh nghĩa và thế giới loài người là kết quả của hành động của con người. Các nhà sử học Hy Lạp cũng xem lịch sử là theo chu kỳ, với các sự kiện thường xuyên tái diễn.