Các dạng bài tập Sinh 12 Bài 8. Quy luật Menđen. Quy luật phân li

Bài 8. Quy luật Menđen. Quy luật phân li

1. Dạng 1: Xác định tỉ lệ phân li kiểu gen, tỉ lệ phân li kiểu hình ở đời con khi biết kiểu hình của P và đặc điểm di truyền của tính trạng đó.

Các bước giải:

+ Bước 1: Xác định tính trạng trội, lặn; quy ước gen.

+ Bước 2: Từ kiểu hình của P, xác định kiểu gen P.

+ Bước 3: Viết sơ đồ lai dựa trên cơ sở xác định thành phần và tỉ lệ của các giao tử.

+ Bước 4: Xác định sự phân li kiểu gen, phân li kiểu hình của F.

Chú ý: Tỷ lệ một kiểu gen ở đời con bằng tổng cộng các tích tỷ lệ các giao tử kết hợp thành kiểu gen đó.

2. Dạng 2: Xác định kiểu gen của bố mẹ khi biết kiểu hình của P và kết quả phép lai.

- Nguyên tắc:

+ Số tổ hợp giao tử = Số loại giao tử đực x số loại giao tử cái.

+ Từ tỉ lệ phân li ở đời con sẽ xác định được số tổ hợp giao tử và từ số tổ hợp giao tử → số loại giao tử của bố mẹ → kiểu gen của P.

* Chú ý: Khi biết số kiểu tổ hợp → biết số loại giao tử đực, giao tử cái → biết số cặp gen dị hợp trong kiểu gen của cha hoặc mẹ.  VD:  4 tổ hợp  = 2  x  2 (hoặc  4  x 1).

Một số kết quả áp dụng:

+ Nếu đời con đồng tính: → P: AA x AA hoặc AA x Aa hoặc AA x aa.

+ Nếu đời con phân tính theo tỉ lệ:

3 : 1      → P: Aa x Aa (Trội hoàn toàn)

1 : 2 : 1 → P: Aa x Aa (Trội không hoàn toàn)

1 : 1      → P: Aa x aa

2 : 1      → P: Aa x Aa  và có hiện tượng gây chết ở thể đồng hợp AA.

- Chú ý: trong trường hợp không rõ tỉ lệ phân tính ở đời con thì cần dựa vào tỉ lệ kiểu hình lặn (aa) để xác định kiểu gen của bố mẹ.

3. Dạng 3: Bài tập về gen đa alen

- Quan hệ giữa các alen trong trường hợp gen đa alen cũng bao gồm các quan hệ như trong trường hợp 1 gen gồm 2 alen: trội hoàn toàn, trội không hoàn toàn, đồng trội.

- Một gen có n alen thì số kiểu gen được tạo ra là: n(n+1)/2

- Số kiểu gen đồng hợp là: n

- Số kiểu gen dị hợp là: n(n-1)/2

- Số kiểu hình:

+ Nếu các alen chỉ có quan hệ trội lặn hoàn toàn thì số kiểu hình là: n

+ Nếu các alen có quan hệ trội lặn không hoàn toàn thì số kiểu hình = n + số kiểu hình trung gian

+ Nếu các alen có quan hệ đồng trội thì số kiểu hình = n + số kiểu hình đồng trội.