Bộ luật Hammurabi được sáng tạo trong thời kỳ nào của nền văn minh Lưỡng Hà?

Câu hỏi: Bộ luật Hammurabi được sáng tạo trong thời kỳ nào của nền văn minh Lưỡng Hà? 

Lời giải: 

- Bộ luật Hammurabi được sáng tạo trong thời kì Babylon cổ đại của nền văn minh Lưỡng Hà. Bộ luật ra đời trong thời vua Hammurabi (1796 TCN - 1750 TCN, người sáng lập vương triều Amôrit (Amorite) đầu tiên của vương quốc cổ Babylon). Đây là một trong những bộ luật thành văn cổ xưa nhất của nhân loại, sau gần 4.000 năm, bộ luật vẫn được đánh giá có nhiều điểm tiến bộ và mang nhiều giá trị đương đại.

Cùng Top lời giải tìm hiểu thêm về bộ luật Hammurabi nhé !

1. Bộ luật Hammurabi là gì?

- 2000 năm trước Công Nguyên, Hoàng đế thứ 6 của Babylon là Hammurabi đã ban hành một đạo luật gồm 282 điều luật, thiết lập nên những tiêu chuẩn về đạo đức và công lý cho đế chế của mình ở vùng Lưỡng Hà. Được khắc trên một cột đá diorite cao khoảng 7,5 feet (2,4 m), những điều luật quy định hầu hết mọi vấn đề từ quyền sở hữu, hành vi phạm tội cho đến chế độ nô lệ và ly hôn, cũng như đưa ra những hình phạt tàn bạo đối với những ai làm trái. Bộ luật “tiền Kinh thánh” nổi tiếng này được xem là đã giúp đưa cuộc sống của người Babylon thời Hammurabi vào khuôn khổ, nhưng không dừng lại ở đó, sức ảnh hưởng của nó đã lan tỏa khắp thế giới cổ đại trong suốt hơn một thiên niên kỷ. 

- Bộ luật Hammurabi được đoàn khảo cổ người Pháp tìm ra năm 1902. Theo các nhà sử học, Bộ luật Hammurabi được khắc trên những tấm đá bazan với chiều cao 2 mét và được dựng tại các quảng trường của thành phố để mọi người biết và tuân thủ. Trước Bộ luật Hammurabi còn có một vài Bộ luật của người Xume (Sumer) và người Akan (Akkal) để nhà vua có thể noi theo. Nguồn chính của Bộ luật Hammurabi là những pháp điển của người Xume, những phán quyết của vua Hammurabi và của toà án thời đó. 

2. Nội dung chính của Bộ luật Hammurabi

- Bộ luật gồm 282 điều khoản nhưng chỉ còn lại trên tấm bia 247 điều khoản. Năm cột gồm 35 điều luật có lẽ bị quân xâm lược Elam cạo đi. Quân Elam đưa di tích này về Susa như là một chiến lợi phẩm. Nhờ những bản sao lại mà các thư ký và các thầy kiện cổ Babylon dùng cho mục đích giảng dạy cũng như trong thực hành xử kiện và nhờ nhiều tài liệu có liên quan tìm thấy ở Susa và ảnh hưởng rộng lớn của bộ luật ở khắp miền Tây Á mà người ta khôi phục lại được phần đã mất của bộ luật.

- Bộ luật Hammurabi có 282 điều với các nhóm chế định:

1) Chế định dân luật: trong chế định này đã có những quy định khá cụ thể về hợp đồng mua bán, vay mượn, lĩnh canh ruộng đất.

2) Chế định gia đình: Theo bộ luật Hammurabi, người đàn ông (là người chồng hoặc người cha) có một quyền lực tuyệt đối trong gia đình như quyền được li hôn, lấy vợ lẽ. quyển bán vợ, bán con...;

3) Chế định về quyền thừa kế: Bộ luật Hammurabi đã thể hiện sự coi trọng và bảo hộ quyền thừa kế của chủ sở hữu tài sản. Trong bộ luật Hanmurabi đã có sự phân định các loại thừa kế - đó là thừa kế theo luật và thừa kế theo di chúc. Chế định quyền thừa kế trong bộ luật này cũng đã có nhiều điểm tiến bộ như các quy định về sự bình đẳng trong việc nhận thừa kế giữa con trai và con gái, quy định về giới hạn của việc tước quyền thừa kế...;

4) Chế định luật hình sự: Chế định hình sự trong bộ luật Hammurabi thể hiện tính hà khắc trong các quy định trừng phạt đối với người phạm tội. Vĩ dụ: nguyên tắc trả thù công bằng, nguyên tắc trách nhiệm tập thể,... Cách thức tiến hành hình phạt tử hình rất dã man như thiêu, đóng cọc... Bộ luật Hammurabi đã áp dụng các quy định về phạt tiền đối với những người phạm tội. Yếu tố lỗi (cố ý hay vô ý) cũng đã được viện dẫn để xác định mức độ của hành vỉ phạm tội.

3. Ý nghĩa của Bộ luật Hammurabi

- Hammurabi khẳng định lại mục đích của Bộ luật và tuyên bố sẽ trừng phạt bất cứ ai vi phạm Bộ luật này: "Để cho kẻ mạnh không hà hiếp kẻ yếu; để cho những người cô quả có thể nương tựa ở thành Babylon…; để cho sự tuyên án trong nước tiện việc quyết định; để cho những kẻ thiệt thòi được trình bày lẽ phải... Nếu kẻ nào thi hành triệt để bộ luật này thì sẽ được các thần phù hộ, trái lại nếu người nào không nghiêm chỉnh thi hành hoặc sửa đổi bộ luật thì sẽ bị thần linh trừng phạt".

Bộ luật Hammurabi là Bộ luật thành văn cổ nhất trên thế giới được tìm thấy, là một trong những thành tựu có giá trị bậc nhất của lịch sử văn minh cổ đại. Giá trị của Bộ luật này cho đến nay vẫn tiếp tục được nhiều nhà khoa học tập trung nghiên cứu, khai thác và kế thừa. Bộ luật đã xây dựng rất công phu, điều chỉnh và phản ánh một cách sinh động các hoạt động kinh tế, chính trị, văn hoá xã hội của vương quốc Babylon. Bộ luật không chỉ có giá trị về nghiên cứu pháp lý mà còn là nguồn cứ liệu lịch sử phong phú, quý giá để nghịên cứu nền văn hoá Babylon - Lưỡng Hà cổ đại.

Bộ luật phản ánh các hoạt động kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội của vương quốc Babylon thời đó. Bộ luật không chỉ có ý nghĩa về mặt pháp lý mà còn là nguồn tư liệu quý, phong phú cho người đời sau biết được những giá trị vật chất và tinh thần thời ấy.

Bộ luật Hammurabi là bộ luật thành văn cổ nhất thế giới, là một trong những thành tựu có giá trị bậc nhất của lịch sử văn minh cổ đại. Giá trị của bộ luật này cho đến nay vẫn tiếp tục được nhiều nhà khoa học tập trung nghiên cứu, khai thác và kế thừa. Nghiên cứu luật pháp thế giới nói chung và luật pháp Việt Nam nói riêng, chúng ta không khỏi ngạc nhiên và trân trọng những giá trị lịch sử pháp lý của bộ luật. Mặc dù những quy định của bộ luật đã ra đời cách đây gần 4000 năm nhưng vẫn chứa đựng những điểm tiến bộ và văn minh mà luật pháp đương đại có thể kế thừa và phát huy. Chính điều đó đã góp phần làm nên giá trị rực rỡ của nền văn minh Lưỡng Hà cổ đại.