Báo cáo thực hành: Xác định chiết suất của nước và tiêu cự của thấu kính phân kỳ

Bài 56: Thực hành: Xác định chiết suất của nước và tiêu cự của thấu kính phân kì

Báo cáo thí nghiệm: Xác định chiết suất của nước và tiêu cự của thấu kính phân kì

Họ và tên....................... Lớp............... Tổ............

Tên bài thực hành: Xác định chiết suất của nước và tiêu cự của thấu kính phân kỳ

I. Mục đích thí nghiệm:

  - Xác định chiết suất của nước và tiêu cự của thấu kính phân kỳ.

  - Rèn luyện kỹ năng sử dụng, lắp ráp, bố trí các linh kiện quang và kỹ năng tìm ảnh của vật cho bởi thấu kính.

II. Cơ sở lý thuyết

* Tia tới SI nằm trong mặt phẳng vuông góc với thành cốc hình trụ chứa nước, chiếu tới thành cốc và bị khúc xạ vào môi trường nước cho tia khúc xạ II’. Coi thành cốc rất mỏng, ta tính được chiết suất của nước qua công thức:

 

* Để xác định tiêu cự của thấu kính phân kỳ, ta ghép nó đồng trục với thấu kính hội tụ sao cho vị trí ảnh thật A₁B₁ của vật AB cho bởi thấu kính hội tụ nằm ở phía sau thấu kính phân kỳ và nằm trong tiêu cự của thấu kính phân kỳ. Khi đó, ta thu được ảnh thật A₂B₂ trên màn. Tiêu cự f của thấu kính phân kỳ được xác định theo công thức:

 

III. Tiến trình thí nghiệm

a) Xác định chiết suất của nước

* Dụng cụ thí nghiệm

  - Một cốc thủy tinh hình trụ thành mỏng dung tích 500ml, đường kính 80 mm.

  - Băng dính sẫm màu rộng 50 mm, dao có lưỡi mỏng, nến và diêm.

  - Thước chia đến mm, bút chì và giấy trắng.

* Tiến trình:

  - Dán băng dính sẫm màu bao quanh thành ngoài cốc và rạch trên băng dính một khe hẹp rộng khoảng 2 mm, dọc theo đường sinh của cốc. Đổ nước vào chừng nửa cốc.

  - Đặt ngọn nến đang cháy và cốc nước lên trên tờ giấy ở mặt bàn, cách nhau 20cm. Xoay cốc nước sao cho chỉ có vết sáng trên băng dính đối diện với khe hẹp.

  - Vẽ đường viền chu vi đáy cốc lên tờ giấy. Đánh dấu hình chiếu M của vết sáng trên chu vi đáy cốc.

  - Xoay cốc đi một góc khoảng 30o. Đánh dấu các vị trí I, M và các hình chiếu S’, I’ của hai vết sáng ở thành cốc lên đường viền chu vi đáy cốc ở tờ giấy.

  - Lặp lại hai lần thí nghiệm trên bằng cách tiếp tục xoay cốc đi một chút.

  - Bỏ cốc và ngọn nến ra. Đo từng cặp các đoạn S’M, I’M tương ứng và ghi vào bảng số liệu.

  - Tính và ghi vào bảng số liệu giá trị chiết suất của nước theo công thức:

  - Tính n_tb và Δn.

b) Xác định tiêu cự của thấu kính phân kỳ.

* Dụng cụ:

  - Một băng quang học dài 1000mm, có gắn thước thẳng chia đến mm.

  - Một thấu kính hội tụ và 1 thấu kính phân kỳ.

  - Một đèn chiếu sáng 6V-8W và các dây dẫn.

  - Một nguồn điện 6V-3A.

  - Vật sáng AB có dạng hình số 1 nằm trong lỗ tròn của tấm nhựa, màn ảnh.

  - Năm đế trượt để cắm đèn, vật, hai thấu kính và màn ảnh.

* Tiến trình thí nghiệm.

  - Bố trí đèn, vật, thấu kính hội tụ và màn ảnh sao cho thu được ảnh rõ nét nhất trên màn, có kích thước nhỏ hơn vật. Đánh dấu vị trí của ảnh trên băng quang học.

  - Đặt thấu kính phân kỳ vào trước màn và cách màn một khoảng d = 50mm. Dịch dần màn ra xa thấu kính phân kỳ tới vị trí thu được ảnh rõ nét trên màn.

  - Đo và ghi vào bảng số liệu các khoảng cách d, d’. Tính tiêu cự của thấu kính phân kỳ theo công thức:   và ghi vào bảng số liệu.

  - Lặp lại bước thí nghiệm này hai lần với những giá trị d gần với giá trị d ở trên. Tính f trong từng thí nghiệm.

  - Tính f_tb hay 

IV. Kết quả thí nghiệm:

* Xác định chiết suất của nước:

Bảng 56.1

Tính các giá trị trung bình và sai số:

= 1,323 ± 0,037

* Xác định tiêu cự của thấu kính phân kì

Ảnh A₁B₁ đối với thấu kính phân kỳ trong thí nghiệm đóng vai trò là vật ảo nên d lấy dấu (-).

Lần thí nghiệm	d (mm)	d’(mm)	f (mm)
1	-50	134	-79,8
2	-54	165	-80,3
3	-48	123	-78,7

Kết quả thu được sau mỗi lần đo luôn có sự sai lệch, nguyên nhân do sai số ở dụng cụ đo và quá trình làm thực nghiệm đo đạc.

Xem toàn bộ Giải bài tập Vật lý 11 nâng cao: Bài 56. Thực hành: Xác định chiết xuất của nước và tiêu cự của thấu kính phân kì