Giải Sinh học 12 Kết nối tri thức Bài 4: Đột biến gene

Mở đầu trang 23 Sinh học 12: Đột biến gene có thể xảy ra bằng cách nào và liệu có cách nào phòng chống đột biến gene gây bệnh cho con người?

Lời giải:

Đột biến gene có thể xảy ra một cách tự phát hoặc do tác động của các tác nhân đột biến vật lí, hóa học, sinh học.

Câu hỏi 1 trang 23 Sinh học 12: Nêu khái niệm đột biến gene.

Lời giải:

Đột biến gene là sự thay đổi trình tự nucleotide trong gene. Nếu đột biến làm thay đổi một cặp nucleotide trong gene được gọi là đột biến điểm. Đột biến gene có thể làm thay đổi nhiều cặp nucleotide và có thể làm thay đổi kiểu hình hoặc không.

Câu hỏi 2 trang 23 Sinh học 12: Đột biến gene có thể được phân loại theo tiêu chí nào? Giải thích.

Lời giải:

Dựa trên cơ chế phát sinh đột biến, các nhà di truyền học phân chia đột biến gene thành các loại: thay thế cặp nucleotide này bằng cặp nucleotide khác, thêm một cặp nucleotide và mất một cặp nucleotide. Các đột biến gene cũng có thể được phân loại theo các tiêu chí khác nhau như đột biến trội/lặn, có lợi hại hay trung tính, có làm thay đổi trình tự amino acid hay không,...

Câu hỏi 1 trang 25 Sinh học 12: Nêu một số nguyên nhân gây đột biến gene.

Lời giải:

Một số nguyên nhân gây đột biến gene là: Đột biến gene có thể xảy ra một cách tự phát hoặc do tác động của các tác nhân đột biến vật lí, hoá học và sinh học. Đột biến tự phát xảy ra trong tế bào phần nhiều là do sai sót trong quá trình nhân đôi DNA. Các tác nhân gây đột biến gene có thể là các chất hoá học khác nhau như 5-bromouracil (5-BrU), HNO2, ethyl methane sulfonate (EMS), các tác nhân vật lí như tia tử ngoại (UV) cũng có thể gây nên đột biến thêm hoặc mất cặp nucleotide. Tia X, tia gamma hay các tác nhân sinh học thường làm đứt gãy hai mạch của DNA dẫn đến các đột biến cấu trúc NST.

Câu hỏi 2 trang 25 Sinh học 12: Giải thích một số cơ chế phát sinh đột biến gene.

Lời giải:

Một số cơ chế phát sinh đột biến gene:

- Đột biến thêm/mất cặp nucleotide:

+ Trong quá trình tái bản DNA, nếu một nucleotide được sử dụng làm khuôn hai lần thì mạch mới được tổng hợp sẽ có thêm một nucleotide. Ngược lại, khi không được làm khuôn, mạch mới tổng hợp sẽ bị mất một nucleotide.

+ Gene có thể bị đột biến trong quá trình tái bản hoặc không tái bản nếu bị tác động của các tác nhân đột biến.

- Đột biến thay thế cặp nucleotide: Trong quá trình tái bản DNA, một số chất có cấu trúc giống với base bình thường được gắn vào mạch mới tổng hợp có thể gây ra đột biến thay thế nucleotide.

Câu hỏi 3 trang 25 Sinh học 12: Tại sao đột biến gene được coi là nguồn nguyên liệu cho quá trình tiến hóa?

Lời giải:

Vì:

- Giá trị thích nghi của một đột biến có thể thay đổi tùy sự tương tác trong từng tổ hợp gen, tùy sự thay đổi của môi trường.

- Phần lớn alen đột biến là alen lặn khi ở thể dị hợp không biểu hiện thành kiểu hình, thường biểu hiện khi ở thể đồng hợp.

- Đột biến gen phổ biến hơn đột biến NST, nói chung ít ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức sống và sự sinh sản của cơ thể so với đột biến NST.

Câu hỏi 4 trang 25 Sinh học 12: Hãy sưu tầm thêm các ví dụ minh họa cho vai trò của đột biến gene trong quá trình tiến hóa và trong chọn giống.

Lời giải:

Ví dụ:

- Đột biến ở gene điều hòa làm tăng lượng cơ bắp đã được phát hiện ở lợn và được chọn lọc tạo ra giống lợn có thịt siêu nạc.

Câu hỏi 1 trang 26 Sinh học 12: Sưu tập thông tin về một số tác nhân đột biến có trong môi trường hoặc xuất hiện trong quá trình bảo quản và chế biến thực phẩm.

Lời giải:

Một số tác nhân:

- Tác nhân hóa học: nicotine, các hóa chất có trong thuốc trừ sâu, diệt cỏ…

- Tác nhân sinh học: Vi khuẩn, virus…

Câu hỏi 2 trang 26 Sinh học 12: Một số virus có thể chèn hệ gene của chúng vào hệ gene người, gây đột biến gene và gây ra nhiều bệnh hiểm nghèo, trong đó có một số loại ung thư. Hãy cho biết các biện pháp phòng tránh đột biến gene ở người gây nên bởi một số loại virus như virus viêm gan B.

Lời giải:

Các biện pháp phòng tránh đột biến gene ở người gây nên bởi một số loại virus:

- Khám sức khỏe định kỳ và thường xuyên

- Không dùng chung kim tiêm, vật nhóm đã dính máu của người khác.

- Không xăm hình, làm răng,... tại các cơ sở thiếu uy tín.

- Quan hệ tình dục lành mạnh.

- Không dùng chung các vật dụng cá nhân: bàn chải, khăn mặt,....

Câu hỏi 3 trang 26 Sinh học 12: Một số bệnh ung thư ở người, ví dụ ung thư da do da tiếp xúc nhiều với tia UV trong ánh sáng mặt trời gây đột biến gene. Dựa vào nguyên nhân và cơ chế phát sinh đột biến gene, hãy cho biết chúng ta có thể làm gì để phòng tránh các bệnh do đột biến gene.

Lời giải:

Cách phòng tránh bệnh do đột biến gene:

- Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân vật lý, hóa học.

- Khám sức khỏe định kỳ.

- Ăn chín uống sôi.